بتادین محلولی است که اغلب ما با آن آشنایی داریم و یا حتی ممکن است بارها از آن برای زخمهای خود استفاده کرده باشیم. اما با این وجود برخی از ما روش درست استفاده از بتادین را نمیدانیم و ممکن است به شیوهای نادرست آن را به کار ببریم؛ از این رو آشنایی با نحوه استفاده از بتادین برای زخم امری ضروری است.
مراقبت از زخمهای بدن و ضدعفونی کردن آنها اهمیت زیادی دارد؛ چراکه مانع از عفونتهای احتمالی شده و به فرایند درمان کمک میکند. از بتادین در موارد بسیاری برای ضدعفونی کردن استفاده میشود که البته روش مصرف آن با توجه به نوع زخم متفاوت خواهد بود. تا انتهای این مطلب همراه ما باشید تا با نحوه استفاده از بتادین برای زخم و همچنین بهکار بردن محلول اب و بتادین برای ضدعفونی آشنا شوید.
بتادین چیست؟
بتادین که در گذشته با نام دوا گلی شناخته میشد، محلولی موضعی و گندزا است. پوویدین – یدین (PVP-I) با نام تجاری یودوپویدین نیز معروف است. این محلول حاوی ید فعال است و برای ضدعفونی و استریل کردن زخمهای متفاوت مورد استفاده قرار میگیرد. از بتادین در مراکز درمانی مختلف و همچنین در منازل استفاده میشود. این محلول قابلیت از بین بردن باکتریها، ویروسها، قارچها و انگلهای مختلف را داشته و از ایجاد عفونت پس از زخمهای پوستی جلوگیری میکند.
نحوه استفاده از بتادین برای زخم و باید و نبایدهای مصرف
از بتادین برای ضدعفونی کردن زخمهای سطحی مختلف استفاده میشود، اما دقت داشته باشید که این محلول برای تمامی زخمها قابل استفاده نیست. در ادامه نحوه استفاده از بتادین برای زخمهای مختلف و بایدها و نبایدهای آن را معرفی میکنیم.
بتادین برای زخم باز
یکی از مواردی که استفاده از بتادین باید با احتیاط بیشتری انجام شود، زخمهای باز است. دقت داشته باشید که بتادین را به هیچ وجه روی زخم نریزید؛ چراکه این محصول حاوی ید فعال است که به سلولها آسیب زده و سرعت بهبود زخم را کاهش میدهد و منجر به ایجاد لکهای پوستی پس از درمان نیز میشود. از بتادین تنها برای ضدعفونی کردن دور زخم استفاده کنید.
برای این کار یک گاز استریل را به بتادین آغشته کرده و با ضربات آرام، پوست دور زخم را تمیز کنید. این کار از ایجاد عفونت جلوگیری میکند. برخی افراد بتادین را مستقیما روی زخم میریزند اما به خاطر داشته باشید که این کار کاملا اشتباه است و سلولهای پوستی در حال ترمیم را از بین میبرد.
بتادین برای زخم ختنه
پیش از انجام ختنه، محل مورد نظر را با بتادین ضدعفونی میکنند تا آلودگیهای احتمالی از بین برود. پس از انجام ختنه نیز دور زخم را با استفاده از بتادین استریل مینمایند تا با از بین رفتن عوامل بیماریزا، احتمال عفونت کاهش یابد. البته درنظر داشته باشید که این محلول نباید بر روی محل ختنه ریخته شود؛ زیرا همچون زخم باز، منجر به آسیب سلولها خواهد شد.
بتادین برای زخم مقعدی
زخم مقعد که با نام شقاق شناخته میشود، عارضهای است که در اثر عوامل مختلفی مانند رابطه جنسی مقعدی، اسهال مزمن و برخی بیماریها ایجاد میشود. بتادین از جمله ترکیباتی است که برای درمان این زخم مفید خواهد بود. برای درمان شقاق مقعد با استفاده از بتادین، درون وان یا یک لگن را با آب ولرم پر کرده و چند قطره بتادین به آن اضافه کنید؛ سپس به مدت 15 دقیقه درون این محلول آب و بتادین بنشینید. این کار را دو تا سه بار در روز انجام دهید تا زخم مقعدی بهبود یابد.
بتادین برای زخم گازگرفتگی حیوانات
یکی از مواردی که محلول بتادین مورد استفاده قرار میگیرد، زخم ناشی از گازگرفتگی حیوانات است. بدین منظور ابتدا محل زخم را با آب و صابون تمیز کرده و سپس با بتادین ضدعفونی کنید. در صورتی که محل گازگرفتگی دچار خونریزی شد، ضدعفونی کردن محل آن، اهمیت بیشتری خواهد یافت. توجه داشته باشید که گازگرفتگی برخی حیوانات مانند سگسانان به مراقبتهای پزشکی مانند تزریق آمپول نیاز دارد.
بتادین برای زخم سوختگی
برای شستوشوی سوختگی باید از سرم نرمال سالین استفاده نمود. محلول بتادین حاوی ید فعال بوده و یه همین دلیل استفاده از آن برای سوختگیهای شدید به هیچ عنوان توصیه نمیشود؛ چراکه منجر به تخریب بافتها و افزایش میزان آسیب میشود. البته از بتادین برای سوختگیهای بسیار سطحی استفاده میشود که بدین منظور لایه نازکی از آن را بر روی پوست ریخته و مقداری مالش میدهند.
بتادین برای زخم پای دیابتی ممنوع
افزایش میزان قند خون و بیماری دیابت عاملی است که میتواند موجب شکلگیری زخم پای دیابتی شود. این زخم خطرناک بوده و پس از مشاهده آن بلافاصله باید به پزشک مراجعه کرد تا فرایند درمان آغاز شود. زخم پای دیابتی در صورت عدم درمان پیشروی کرده و بسیار خطرناک خواهد بود. یکی از اشتباهات رایج در هنگام مشاهده این زخمها، استفاده از بتادین است. بر طبق توصیه پزشکان، به هیچ وجه نباید بتادین را برای زخم پای دیابتی بهکار برد.
بتادین برای زخم بستر ممنوع
زخم بستر عارضهای است که برای بیماران در حالت کما و یا استراحت مطلق، به دلیل عدم تحرک و اصطکاک پوست و تشک اتفاق میافتد. یکی از مواردی که نباید از بتادین استفاده نمود، زخمهای بستر است. برای پاکسازی این زخمها از ضدعفونیکنندههایی مانند بتادین به هیچ وجه استفاده نکنید؛ چراکه منجر به آسیب بیشتر و افزایش زخم میشود.
محلول آب و بتادین برای ضدعفونی
با استفاده از آب و بتادین میتوان محل اطراف زخم را ضدعفونی نمود تا از رشد عوامل بیماریزا همچون باکتریها و قارچها جلوگیری شده و احتمال ایجاد عفونت کاهش یابد. توجه داشته باشید که این محلول به طور مستقیم نباید بر روی زخمهای باز یا عمیق ریخته شود. همچنین نشستن در محلول آب و بتادین گزینهای مناسب برای درمان زخمهای مقعدی (شقاق) است.
نکات مهم هنگام استفاده از بتادین
در مورد نحوه استفاده از بتادین برای زخم توجه به نکات زیر اهمیت فراوانی دارد:
- پیش از استفاده از بتادین به تاریخ انقضای آن توجه نمایید.
- ابتدا دستهای خود را با آن و صابون کاملا بشویید و سپس برای پاکسازی زخم اقدام کنید.
- بهجای پنبه، گاز استریل را مورد استفاده قرار دهید، زیرا بافتهای پنبه ممکن است در محل زخم باقی بماند.
- از مصرف بتادین به طور خودسرانه برای سوختگیهای شدید و یا زخمهای عمیق به شدت اجتناب کنید.
- بتادین برای استعمال موضعی است، از ورود آن به چشم، گوش یا دهان خودداری نمایید.
- از بتادین در محل پیرسینگ یا سوراخ گوش استفاده نکنید زیرا با فلزات واکنش میدهد.
- بتادین را در دمای اتاق و به دور از تابش مستقیم خورشید یا گرمای زیاد نگهداری کنید.
- با توجه به اینکه بتادین حاوی ید فعال است ممکن است در برخی افراد موجب بروز حساسیت شود. در صورتی که برای اولین بار از بتادین استفاده میکنید، ابتدا مقدار کمی بر روی بخشی از پوست تست کرده تا از عدم حساسیت پوستی به این محلول اطمینان یابید.